CHINA AND THE FIRST INDOCHINA WAR 1950-1954

(TRUNG QUỐC VÀ CHIẾN TRANH ĐÔNG DƯƠNG THỨ NHẤT 1950-1954)

 

Chen Jian

Lư Vũ lược dịch

Nguyễn Văn Chức phụ dịch

( Trích đăng nguyệt san Con Ong Việt số 52)

Bài  5  (tiếp theo kỳ trước)

 

* * *

 

HỒ CHÍ MINH ĐI BẮC KINH LĂNH CHỈ THỊ VỀ CHIẾN DỊCH THƯỢNG LÀO

 

            Cuối tháng 9, Hồ chí Minh bí mật đi Bắc Kinh. Giới lănh đạo CS Trung Quốc (CSTQ) và Hồ chí Minh đă thỏa thuận về những nét lớn chiến lược liên quan đến chiến dịch Tây-Bắc. Nét lớn của chiến lược, là : truớc hết ,Việt Minh sẽ tập trung sức mạnh quân sự vào miền Tây Bắc (gồm Tây Bắc Việt Nam và miền Thượng Lào). Sau đó, từ  Thượng Lào tiến xuống đánh chiếm miền trung châu sông Hồng-Hà.

            Theo kế hoạch cụ thể của chiến dịch, và dựa trên những chỉ thị của giới lănh đạo CSTQ,đặc biệt của  Mao Trạch Đông và Bành Đức Hoài,  Phái Bộ Cố Vấn Quân Sử Trung Quốc ( PBCVQSTQ) và bộ tư lệnh Việt Minh quyết định đánh Nghĩa Lộ. Chiếm Nghĩa Lộ rồi, họ sẽ không đánh Sơn La ngay, mà đặt trọng tâm vào việc thiết lập những cứ điểm quanh vùng Nghĩa Lộ, đồng thời đắp một đại lộ nối liền với Yên Bái.

 

            Vơ Nguyên Giáp có thể đă không đồng ư về việc thu hẹp mục tiêu của chiến dịch Thượng Lào, nhưng v́ phía Tàu nhấn mạnh đến tầm quan trọng của một cuộc chiến thắng ăn chắc, cho nên ông đă phải nhượng bộ.

 

             Tướng Vị Quốc Thanh, sau gần một năm dưỡng bệnh, đă trở lại nhiệm sở vào giữa tháng 10 để tham gia điều khiển chiến dịch Thượng Lào.

 

            Chiến dịch Thượng Lào khởi sự ngày 14/10/52. Việt Minh tập trung 8 trung đoàn tấn công các đồn lũy của Pháp tại Nghĩa Lộ.Trong 10 ngày,Việt Minh tiêu diệt hầu hết các đồn lũy của Pháp. Sau một thời gian điều chỉnh,Việt Minh tấn công Sơn La và Lai Châu. Khoảng đầu tháng 12/52, Nghĩa Lộ, Sơn La, phía nam Lai Châu và Tây Bắc Yên Bái, tất cả nằm trong vùng tây bắc VN đều lọt vào tay CSVN.

    Sau chiến thắng này, và sau khi đă tham khảo ư kiến nhiều lần với Đảng CS Trung Quốc (ĐCSTQ), tháng 2/1953 CSVN quyết định mở rộng địa bàn quân sự sang vùng  Tây Bắc bằng chiến dịch Sầm Nứa thuộc vùng Thượng Lào. Mục tiêu của chiến dịch là nối vùng “giải phóng” Tây Bắc VN với vùng chiếm đóng của CSVN tại Tây Bắc Lào, nhằm tạo thêm áp lực  vào quân đội Pháp.

 

            Ngày 23/3/53 Vị Quốc Thanh và Mei Jiasheng đưa một nhóm cố vấn Trung Cộng sang Lào để tổ chức chiến dịch. Chiến dịch bắt đầu cuối tháng 3 và kéo dài tới đầu tháng 5. Việt Minh tiêu diệt ba tiểu đoàn và 11 đại đội địch, kiểm soát toàn tỉnh Sầm Nứa và một phần các tỉnh Xiêng Khoang và Phong Sa Ly. Hậu cứ của Việt Minh tại vùng Tây Bắc VN bây giờ được nối liền với những vùng này tại Lào. Thanh thế cuả Việt Minh đă lên cao.

 

TƯỚNG NAVARRE VÀ CHIẾN LƯỢC MỚI CỦA PHÁP.

  

            Mùa hè 1953, tương quan lực lượng đối địch giữa bộ đội Việt Minh và quân đội Pháp tại chiến trường Đông Dương thay đổi rơ rệt: những chiến thắng trong hai năm qua đă khiến Việt Minh có thể mở những cuộc hành quân lớn khác nhằm chiếm thế thượng phong. Chính vào lúc đó, chiến tranh Triều Tiên kết thúc vào tháng 7/1953; Trung Cộng có thể rảnh tay để chú trọng hơn vào người láng giềng phương Nam.V́ vậy Việt Minh và các cố vấn Tàu bắt đầu soạn thảo kế hoạch quân sự cho mùa đông 1953 và mùa Xuân 1954, gọi tắt là chiến dịch Đông Xuân.

 

              Thời điểm này, có những đổi thay lớn về phía người Pháp. Những thất bại liên tiếp trước các cuộc tấn công và áp lực quân sự của Việt Minh, đă đưa tướng Henry Navarre lên thay tướng Raoul Salan (người kế vị tướng De Lattre năm 1952) trong chức vụ tư lệnh quân đội viễn chinh Pháp tại Đông Dương. Được Hoa Kỳ ủng hộ, tướng Navarre lập tức đưa ra một chiến lược mới nhằm trong thời  hạn ba năm lấy lại thế chủ động quân sự.  Navarre chia Đông Dương thành hai chiến trường, lấy vĩ tuyến 18 làm ranh giới. Ông đặt mục tiêu phải thanh toán du kích Việt Minh tại vùng Nam và Trung Nam Việt Nam vào mùa xuân 1954, rồi sau đó, mùa xuân 1955, tập trung lực lượng chính quy tử chiến với Việt Minh trong vùng châu thổ sông Hồng Hà. Để thi hành kế hoạch này, nước Pháp gửi thêm quân sang Việt Nam.

 

            Hoa Kỳ vừa được rảnh tay khỏi chiến tranh Tiều Tiên, và lo ngại trước hậu quả nghiêm trọng của những thất bại của Pháp tại Đông Dương, đă  quyết định gia tăng viện trợ quân sự và tài chánh cho Pháp để chặn đứng sự bành trướng của CS tại một vùng đất chiến lược khác ở  Đông Á. Mỹ đă viện trợ cho Pháp 4 trăm triệu Mỹ kim.

 

            Ngày 13/8/53 Ủy Ban trung Ương CSVN thỉnh ư Trung Ương đảng CSTQ về việc nhận định t́nh h́nh hiện tai và những chiến lược quân sự trong tương lai. Theo đề nghị của Vơ Nguyên Giáp,  chính tri bộ CSVN quyết định sẽ chuyển những cuộc hành quân trong tương lai từ các vùng thượng du Tây bắc về vùng châu thổ sông Hồng Hà. Những cuộc hành quân vùng rừng núi vẫn tiếp tục nhưng không c̣n được coi là ưu tiên như trước nữa. La Quư Ba có mặt trong cuộc họp của chính trị bô CSVN và phúc tŕnh cho Bắc Kinh về sự thay đổi chiến lược này.

 

    Bắc Kinh bèn đánh điện ngay cho họ La và chính trị bộ CSVN ngày 27 và 29 tháng 8, phản đối sự thay đổi chiến lược này. Bắc Kinh nhấn mạnh rằng kế hoạch nguyên thủy đặt trọng tâm vào chiến trường Tây Bắc phải được tiếp tục thi hành. Trong  điện văn ngày 29/8, Bắc Kinh nói rơ và nhấn mạnh:

   “Trước hết chúng ta phải tiêu diệt địch ở vùng Lai Châu, giải phóng miền Bắc và miền Trung nước Lào, rồi từ từ mở rộng chiến trường xuống Nam Lào và Cao Miên, tạo áp lực vào thành  phố Sàig̣n.Với chiến lược này chúng ta có thể giới hạn tiềm năng nhân sự và tài chánh của địch, đồng thời có thể  căng địch ra, đẩy địch vào thế bất lợi. Sự thực hiện kế hoạch chiến lược nầy chắc chắn sẽ dóng góp vào cuộc bại trận của đế quốc Pháp tại VN, Lào và Cao Mên. Dĩ nhiên, chúng ta cần khắc phục nhiều khó khăn và chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh lâu dài”

 

            Tháng 9, chính trị bộ CSVN họp để thảo luận. Hồ Chí Minh tán đồng quan điẻm của Tầu, và chính trị bộ CSVN quyết định tiếp tục đặt trọng tâm chiến lược vào những cuộc hành quân ở vùng Tây Bắc.

 

            Ngày 29/10,Uỷ Ban Trung Ương đảng CS Trung Quốc gửi điện tín  cho Uỷ Ban Trung Ương Đảng Lao Động VN (UBTUĐLĐVN) cho biết Bắc Kinh đă bổ nhiệm tướng Vị Quốc Thanh làm Cố Vấn Trưởng đặc trách quân sự, và tướng La Quư Ba làm  Cố Vấn Trưởng đặc trách chính trị, cả hai đại diện cho đảng CS Trung Quốc về mọi quyết định quân sự và chính trị trong tương lai.Vị quốc Thanh trở về Tàu báo cáo t́nh h́nh cho UBTUCSTH. Mao Trạch Đông tiếp Vị Quốc Thanh và nhấn mạnh thêm một  lần nữa rằng: phải duy tŕ áp lực quân sự tại vùng Tây Bắc.

 

   Cuối tháng 10 và đầu tháng 11/1953. Vị Quốc Thanh và bộ tư lệnh Việt Minh soạn thảo kế hoạch hành quân cho mùa Đông 1953 và mùa Xuân 1954. Theo kế hoạch này, bộ đội Việt Minh vẫn tiếp tục chĩa mũi dùi vào Lai Châu. Họ sẽ t́m cách chiếm trọn tỉnh Lai Châu  vào tháng giêng 1954, sau đó sẽ tấn công những địa điểm khác tại vùng Thượng và Trung Lào. Cùng lúc, bộ đội Việt Minh sẽ từ núi rừng Trung Việt đổ xuống Hạ Lào, đặt vùng này trong thế bị tấn công từ hai mặt. Ngày 3 tháng 11/1953,Chính trị bộ CSVN chấp thuận kế hoạch này . Giữa tháng 11, năm trung đoàn Việt Minh ồ ạt tiến vào Lai Châu.

 

( xin đón đọc số sau, kỳ 6: Pháp lập  chiến tuyến  Điện Biên Phủ)