Chuyến hải hành
sau cùng của Hải Quân VNCH Tháng 4-1975
Trần
Lư
Trong tập sách nhỏ 'Tổ Quốc Đại
Dương', viết năm 1999 để tặng một
số thân hữu Hải Quân tại Portland, Oregon (Hoa
Kỳ), chúng tôi đă dành chương sau cùng để
viết về cuộc di tản của Hải Quân VNCH trong
những ngày sau cùng của cuộc chiến. Bài viết, khi
đó, dựa trên một số tài liệu sưu tầm
được (rất hạn hẹp), đa số từ
các sách báo Mỹ-Việt ở vào thời điểm
chưa có Wikepedia, và Internet chưa phát triển như ngày
nay..
Bài viết đă đưa
ra một số vấn đề mà các nhà nghiên cứu
Hải sử (trong Hội đồng Hải sử,
tập Hải sử Tuyển tập chỉ phát hành vào
năm 2004) cho là chưa thật chinh sac, nhất là các
đoạn viết về vai tṛ của HQ Đại Tá
Đỗ Kiễm., của Ông Richard Armitage trong việc
'tổ chức di tản'..
Đến nay đă hơn
37 năm, một số tài liệu về cuộc chiến
tranh VN đă được giải mật, đồng
thời rât nhiều nhân chứng đă sông và đă chứng
kiến cuộc di tản viết lại những sự
kiện đă xẩy ra.. trên nhiều bài
hồi kư phổ biến trên nhiều tạp chi, tập san
tại hải ngoại.
Tựa đề bài viêt '
Cuộc Hải hành sau cùng' có lẽ thich hợp hơn là 'Di
tản' (Riêng Tác giả Điệp Mỹ Linh, trong tập
Hải Quân VNCH ra khơi, đă dùng một tựa
đề khác, rất chính xác là ' Chuyến Ra khơi
cuối cùng của Hải Quân VNCH .
Để
tránh việc trùng lập, chúng tôi xin chỉ 'thu gọn'
một số sự kiện đă viết trong 'Tổ
Quốc Đại Dương'.
Đối với Hoa Kỳ, cuộc chiến
tranh Việt
Phó Đô đốc
(Tướng 3 sao) Chung tấn Cang được chuyển
từ chức vụ Tư lệnh Biệt Khu Thủ
Đô về làm Tư lệnh Hải Quân, nhậm chức
ngày 24 tháng 3 năm 1975, Tướng Cang được xem
là người 'tín cẩn' của TT Thiệu, và có thể
TT Thiệu đă nghĩ dến việc phải di tản Chính
phủ về Miền Tây ? (Tâm
tư TT Thiệu-Nguyển Tiến Hưng trang 125).
- Ngày 29 tháng 3, VNCH rút bỏ
Đà Nẵng : Vùng 1 tan ră và sau đó là
những cuộc lui binh liên tục..
T́nh trạng Việt Nam Cộng Ḥa vào những ngày cuối
tháng Tư năm 1975 ở vào giai đoạn tuyệt
vọng..
- Ngày 21 tháng 4 : Tuyến pḥng
thủ Xuân Lộc tan ră
- Ngày 23 tháng 4, năm 1975 TT
Thiệu từ chức và sau đó rời VN ngày 25 tháng 4
cùng với cựu Thủ tướng Trần Thiện
Khiêm đi Đài Bắc bằng chiêc phi cơ C-118 (phi
cơ riêng của Đại sứ Martin).
- Tổng Thống kế
nhiệm Trần văn Hương, chỉ được
2 ngày đă phải nhường chức vụ TT cho Ông
Dương văn Minh (28 tháng 4 năm 1975)..Đại
tướng Cao văn Viên TTM Trưởng QL VNCH từ
nhiệm và ra Hạm đội Mỹ từ 27 tháng 4.
Trung Tướng Đổng văn Khuyên, Tổng Tham
mưu Phó, xử lư thường vụ TTM trưởng di
tản vào 29/4..
- Chiều 28 tháng 4 Ông
Dương văn Minh nhận chức Tổng thống VNCH..
- Sáng 29 thàng 4, Ngoại
trưởng Vũ văn Mẫu đọc bản văn
yếu cầu Hoa Kỳ..rút khỏi
VNCH..Kế hoạch di tản hay đúng hơn
..tháo chạy 'Frequent Wind' của HK bằng trực
thăng bắt đầu.
- 12 giờ trưa ngày 29 tháng
4: Bộ TTM QL VNCH hoàn toàn tan ră và không c̣n ai có thẩm quyền
quyết định (Phạm Bá Hoa- Đôi ḍng ghi nhớ,
trang 270)
- 3 giờ chiều 29/4,
Tường Vĩnh Lộc vào nhận chức TTM
trưởng.. nhưng chẳng c̣n..ai.Tường Vĩnh Lộc phong cho bất
kỳ sĩ quan nào c̣n lại những chức vụ
cần thiết ..
- Ngày 24 tháng 4 năm 1975, theo yêu
cầu của Phụ tá Bộ trưởng Quốc Pḥng
Mỹ Erich von Marbod, Richard Armitage đă đáp chuyến bay
cuối cùng của PanAm để đến Sàig̣n với
nhiệm vụ 'tối mật' là t́m cách đưa ra
khỏi VN các chiến cụ 'càng nhiều càng tốt'. Von Marbod lo phần Không Quân, và Armitage lo phần
Hải Quân. (Armitage vốn là một sĩ quan hải
quân HK, đă từng phục vụ tại VN 4 nhiệm
kỳ liên tiếp, có nhiều liên lạc mật thiết
với các sĩ quan hải quân VNCH cao cấp. Tuy chỉ đóng vai tṛ sĩ quan liên lạc
giữa HQ Mỹ và HQ VN, nhưng trên thực tế, Ông là
một giới chức quan trọng tại Bộ Quôc Pḥng
Mỹ).
Armitage đă t́m gặp HQ
Đại Tá Đỗ Kiểm (Tham mưu Phó Hành Quân có
trách vụ điều hành và theo dơi các hoạt động
của các chiến hạm từng ngày tùy theo kế
hoạch hành quân) để hoạch định một
kế hoạch di tản tổng quát..Armitage
cũng bàn một số công việc với Phó Đô
đốc Cang (Counterpart-Đỗ Kiểm trang 198)
Công việc tổ chức
'di tản' cần phải giữ 'bí mật' tối đa,
tránh mọi sự hoảng loạn rất dễ xẩy
ra. Để sửa soạn 'ngầm', các cuộc tuần
pḥng của HQ được thu hẹp
để các chiến hạm tuần duyên có thể
được tập trung nhanh hơn. Các nhu
cầu tu bổ đại kỳ được tạm
ngưng để tập trung tu sửa cho các chiến
hạm có thể ra đi được.
Các Khu trục hạm
Trần Khánh Dư HQ 4, Tuần dương hạm Phạm
Ngũ Lăo HQ 15, Hai Hộ tống hạm Kỳ Ḥa HQ 09 và Hà
Ḥi HQ 3, Ba Dương vận hạm HQ 501, 503 và 504 và Hai
Hải vận Hạm Ninh Giang HQ 403, Tiền Giang HQ 405
đang nằm trên ụ tàu để đại tu sẽ
phải bỏ lại. Số phận chiếc Lam Giang HQ 402
với một máy đang hỏng..chưa
được quyết định..
Duyệt xét sơ khởi
cho thấy khoảng trên 30 chiến hạm trong tổng
số 45 chiếc cở lớn của HQ VN có thể ra
đi được..Và số chiến hạm này
được phân bố vừa tại bến Sàig̣n,
vừa tại vùng biển Vũng Tàu và tại vùng biển
Phú Quốc..Việc di tản khó khăn
nhất được đặt ra cho những chiến
hạm đang đậu tại bến Bạch
Đằng, ngay trưốc Bộ Tư lệnh HQ..
Diễn tiến cuộc Di
tản tại Bến Bạch Đằng :
Chiều 26 tháng 4, HQ
Đại Tá Nguyễn Xuân Sơn Tư lệnh Hạm
đội bị cách chức do tin tức chuẩn bị
di tản bị..lộ. Người
thay thế là HQ Đại tá Phạm Mạnh Khuê.
5 giờ chiều 28 tháng 4
TT Dương văn Minh họp với Phó Đề
đốc Tư lệnh phó HQ Diệp Quang Thùy (đại
diện Tương Cang) đồng ư để HQ di
tản và gửi theo các Tướng Nguyễn Xuân Hoàng, Mai
Hữu Xuân và Đại tá Nguyễn hồng Đài (con
rể Ô. Minh). Lệnh di tản HQ được công
bố vào khoảng 2 giờ chiều ngày 29 tháng 4.. Thủy thủ được cho phép
về nhà sắp xếp và nếu muốn ra đi có
thể đem theo gia đ́nh trong khoảng thời gian 2
tiếng đồng hồ..
Tướng Cang quyết
định HQ sẽ chính thức ra đi vào lúc 6 giờ
chiều ngày 29 tháng 4 và cuộc di tản dự trù sẽ
hoàn tất vào lúc 22 giờ..đêm.
Điểm hẹn là Côn Sơn.
Nh́n xuống bờ sông : 8 chiến hạm đang nằm chờ
:
5 chiếc tại cầu tàu A (không theo thứ tự): HQ
601, HQ 11, HQ 504, 502, 501..
3 chiếc tại cầu tàu B đậu từ trong ra ngoài
: HQ 1 (tại vị tri số 1 gần sát đường
lộ, mặt tiền Bộ Tư lệnh HQ, bên cạnh
là HQ 3 và ngoài cùng là HQ 2.
Xa hơn nữa là cầu tàu C..Các
cầu tàu D và E nằm trong HQ c6ng xưởng, cách sân
cờ Bộ Tư lệnh khoảng 200m.
Tại cầu tàu E của Hải Quân Công
Xưởng có các chiến hạm HQ 400 (đậu
trước Câu lạc bộ HQ) và HQ 500.
Chiến hạm HQ 402 đậu tại cầu tàu D.
Ngoài ra c̣n một số Chiến hạm thả neo tại
Nhà Bè..
Lúc này bên Bạch Đằng đông nghẹt người..đang chờ được di tản.
Cầu tàu B :
Tuần dương hạm
HQ 2 Trần Quang Khải là chiến hạm đầu tiên
do HQ Tr/Tá Đinh Mạnh Hùng điều khiển.. tách bến. Trên chiến hạm có Phó
Đề đốc Nguyễn Hữu Chí ,
Phụ tá Hành quân lưu động biển của HQ VNCH.
Trên tàu c̣n có một số tướng lănh như Lâm Quang
Thi, Lâm Quang Thơ, Nguyển Bảo Trị, Nguyển
Đức Thắng, Phạm quốc Thuần, Nguyển
Đức Khánh (KQ) ( theo Nguyễn Kim : Di tản về
Miền Tây..và Hy vọng ; tuy nhiên trong The Twnty-five Year Century,
Tương Lâm Quang Thi cho biêt Ông và các Tương trên
được HQ Trung Tá Văn Trung Quan đưa lên HQ 1 ?)
. Sau khi tập trung tại Côn Sơn, HQ 2 được
giao nhiệm vụ vơt một sà lan, nhưng đă
từ chối thi hành; sau đó trợ giúp HQ 402 và sau cùng kéo
HQ 329..và sau đó tự động tách
riêng.. không c̣n nhận lệnh từ
Hạm đội để đi thẳng đến
Khoảng 7 giờ
chiều, Tuần dương hạm Trần Nhật
Duật HQ 3 do Hạm trưởng HQ TrTá Nguyễn Kim
Triệu điều khiển, rời bờ. Trên
chiến hạm có các Phó Đề đốc Đinh
Mạnh Hùng và Hoàng Cơ Minh. Tàu chở đầy người ..
Khu trục hạm HQ 1
Trần Hưng Đạo, tuy được dự trù
sẽ là soái hạm, kéo cờ Tư lệnh trên kỳ
đài, nhưng chưa tách bến v́ c̣n chờ Hạm
trưởng HQ Trung tá Nguyển Địch Hùng vắng mặt , do đón gia đ́nh chưa về
đến. Trên tàu đă có mặt Đề đốc Lâm
Nguơn Tánh (Cựu Tư lệnh HQ), Phó Đề
đốc Nguyễn Thanh Châu..Do dân chúng
tràn ngập trên bờ nên các Tướng Cang và Thùy..không thể lên tàu.. Cuối cùng Phó
Đề đốc Châu ra lệnh..tách
bến (khoảng 8 giờ chiều). Trên đường ra
biển, HQ 1 , do một máy bị
hỏng, đă lủi vào bờ và mắc cạn tại
bờ hữu ngạn sông Ḷng Tảo, phải nhờ HQ 801
(sau khi nghe lời kêu cứu của Đề đốc
Tánh) quay lại và giúp kéo ra..Sau đó chiến hạm do HQ
Đ tá Phan Phi Phụng điều khiển đă ra
đến điểm hẹn Côn Sơn
Cầu tàu A :
T́nh trạng hỗn
loạn và căng thẳng diển ra trên bờ. Trong khi
đó dưới sông, ba chiến hạm c̣n chờ :
Dương vận hạm Qui Nhơn HQ 504 đậu ngoài
cùng trống trơn v́ Hạm trưởng (HQ Tr/ tá
Nguyễn như Phú) không chịu ra đi, và cũng không tách
rời để 2 chiến hạm phia trong có thể tách
bến..Nhờ uy tín cá nhân Đại Tá Đỗ Kiểm
đă giúp giải quyết t́nh trạng bế tắc
kể cả việc dùng tiền VNCH thu góp của
người di tản để mua chuộc các thủy
thủ của HQ 504 chịu tháo giây, dời tàu để
các chiến hạm phía trong có thể ra đi..Hệ
thống chỉ huy của HQ cũng rối loạn :
Nhiều Đại Tá như Trịnh Xuân Phong 'tự phong'
thành Tư lệnh Hạm đội để ra lệnh
cho các tàu..phải ở lại..Đ Tá
Trần B́nh Phú (TM Phó Nhân viên) , cũng
trở thành Tư lệnh Hành Quân để bắt các tàu
giữ nguyên vị tri chờ lệnh. Đ Tá Nguyễn
văn Tân (Trưởng Khối An Ninh)..
Tư lệnh HQ sau cùng (do Tướng Vĩnh Lộc,
Tổng Tham Mu trưởng sau cùng của QL VNCH
, phong)..cũng xuất hiện
để cấm..di tản .(?)..(T́nh trạng hỗn loạn tại Bến
Bạch Đằng cũng như các sự việc xẩy
ra được kể lại trong các tác phẩm Counterpart
của ĐTá Đỗ Kiểm, Hải Quân VNCH ra khơi
của Điệp Mỹ Linh và Bút kư 'Di tản về
miền Tây' của Phạm Kim).
Các
Tướng HQ Cang và Thùy sau khi không lên được HQ 1
đă lên Tuần duyên hạm Tiên mới HQ 601. HQ 601 do
Hạm trưởng HQ Đại Úy Trần Minh Chánh (Con
Đề đốc Trần văn Chơn, cựu Tư
lệnh HQ ) điều khiển, tuy
đă quyết định sẽ không di tản, ở
lại cùng gia đ́nh gồm cả Tương Chơn,
vẫn điều hành chiến hạm và đưa các
Tường Cang và Thùy (trên tàu c̣n có ĐTá HQ Nguyễn xuân
Sơn, cựu Tư lệnh Hạm đội) ra Vũng
Tàu. Sau khi chuyển đoàn tư lệnh HQ lên
HQ 3. Hạm trưởng Chánh đă đưa tàu
trở lại Bến Bạch Đằng (Trần Minh
Chánh-Chuyến hải hành cuối cùng của Chiê hạm PGM
HQ 601- Đặc san Lướt sóng số 51) (Tuần duyên
hạm=PGM là loại tàu nhỏ nhất để
được gọi là..chiến
hạm.).
Sau khi HQ 504 chịu tháo dây :
Tuần duyên hạm Chi Linh II HQ 11 cũng ra đi vào
khoảng 11 ǵờ đêm, do hạm trưởng HQ
Thiếu tá Phạm Đ́nh San điều khiển, mang theo
Đại Tá Đỗ Kiểm. Trên đoạn đường
từ Sài g̣n ra biển , Ông đă tạm
dùng hệ thống vô tuyến của chiến hạm
để chỉ huy việc di chuyển của đoàn
tàu..(Theo Counterpart, chiến hạm neo bên ngoải HQ 11 là
chiếc HQ 503, trong khi đó theo' Hải quân VNCH ra khơi'
th́ là chiếc HQ 504 ).
Dương vận hạm
Thị Nại HQ 502, sau những điều đ́nh với
thủy thủ của HQ 501 , cột giây
bên ngoài nhưng không chịu ra đi..và
sau cùng HQ 502 do HQ Tr tá Nguyễn văn Tánh làm hạm
trưởng cũng rời bến vào khoảng 1 ǵờ
đêm 29, rạng sáng 30 tháng 4. Sau một số trục
trặc về may móc, tàu được sự trợ giúp
của một tàu gịng của Ty Quân Cảng đă ra
được giữa ḍng sông để theo ra cửa
biển..Trên đường đi,
vớt được Đ Tá Trịnh Quang Xuân (Tư
lệnh vùng 3 Sông ng̣i) từ một PBR, Phó Đề
đốc Nghiêm xuân Phú..Sau cùng với
t́nh trạng hỏng máy, HQ 502 được HQ 17 kéo đi
Subic Bay.(Phan Lạc Tiếp -'Giă từ
Hải Quân Công
Xưởng :
Các chiến hạm HQ 400 và HQ 500 rời bến khoảng 2
giờ sáng ngày 30 tháng 4.
Hải vận hạm Lam
Giang HQ 402 đang trong giai đoạn tu sửa, đă
được một số sĩ quan và thủy thủ
sửa chữa gấp rút và sau cùng đă tách bến được
vào lúc 3 giờ chiều ngày 30 tháng 4 (sau khi DV Minh đă ra
lệnh đầu hàng. HQ Trung Úy Cao thế Hùng đă
điều khiển chiến hạm ́ ạch ra đi,
chở theo trên 1000 người. 5 giờ
chiều ngày 30 tháng 4, tàu c̣n đón được HQ Đ tá
Lê Hữu Dơng từ một LCM 8 và sau đó Phó Đề
đôc Nghiêm văn Phú..Sau cùng sáng 1 tháng 5, HQ 402 cũng ra
được biển Vũng Tàu.. Sau
khi liên lạc được với Hạm đội VN
và Hạm đội Hoa Kỳ, những người trên HQ
402 đă được chuyển sang HQ 2 và HQ 402 đă
được đánh ch́m vào lúc 3 giờ chiều ngày 2
tháng 5 ngoải khơi Côn sơn (Những bài về HQ 402 : 'Hải vận hạm Lam Giang HQ 402,
một huyền thoại-Điệp Mỹ Linh; ' Chuyến
Hải hành cuôi cùng'-Đỗ Kim Bảng-KBC số 60).
Các Tướng Vĩnh
Lộc, Trần văn Trung đến Bến Bạch
Đằng vào sáng 30 tháng 4 và dùng một LCM của giang
cảnh để t́m đường ra biển. LCM được
Tuần duyên hạm Tây Sa HQ 615 vớt vào
tối 30/4. Nhưng đến sáng 1/5 HQ 615 bị hết
dầu khi c̣n đang ở trong hải phận Vũng Tàu. Sau cùng được HQ 17 chịu quay lại
cứu. HQ 17 vớt được tr6n 300
người từ HQ 615 và 200 người từ HQ 470.. Sau đó cả 2 chiếc 65 và 470
đều bị đánh ch́m..
Nhà Bè :
Dương vận Hạm
Mỹ Tho (HQ 800) , do dự định sẹ
được dùng làm Bộ Chỉ huy HQ khi cần, nên
được trang bị đầy đủ cùng nhân viên
cơ hữu. Hạm trưởng HQ Trung Tá
Dương Hồng Vơ mới được bổ
nhiệm ngày 26 tháng 4, thay vị tiền nhiệm v́
đưa gia đ́nh lên chiến hạm trước (ngày 25
tháng 4). HQ 800 nhận lệnh trực tiếp từ
Tư lệnh HQ..và cũng lặng
lẽ ra đi..
Vùng biển Vũng Tàu :
Tại vùng biển Vũng
tàu, những chiến hạm hiện diện gồm HQ 5, HQ
802, HQ 16, HQ 7, HQ 12, HQ 505, HQ 400.Các tàu chở dầu HQ 470, 471
.Tất cả đều thả neo ngoài khơi..
Cuộc di tản tại
Vũng Tàu tuy không gặp những hỗn loạn như
tại Bến Bạch Đằng SàiG̣n ,
v́ chiến hạm đậu ngoài khơi : dân chúng di
tản phải dùng các ghe đánh cá để chạy ra
tàu..Tuy nhiên sự ra đi của các chiến hạm..tùy thuộc vào từng Hạm
trưởng. Tư lệnh Vùng 3 Duyên Hải,
Phó Đề đốc Vũ Đ́nh Đào không có
những quyết định chính thức nào về vấn
đề di tản. Sáng sớm ngày 29
tháng 4, Ông đă cùng bộ tham mưu lên chiến hạm HQ
802.
Ngày 29 tháng 4 , hai Tuần
dương hạm Ngô Quyền HQ 17 và HQ 14 , về
đến Vũng Tàu, sau khi được lệnh bỏ
dở chuyến tuần tiễu Trường Sa. Trưa 29
được lệnh từ Hải đội 3..cho tự do vận chuyển..toàn
quyền tự quyết định, không cần thông báo.. (một h́nh thức..ră
ngũ ?) HQ 17 do Hạm trưởng HQ TrTá Trương
Hữu Quưnh đành quay đầu về hướng Côn
Sơn..Tại đây tàu tiếp nhận
khoảng 3000 người tỵ nạn..một
số thủy thủ xin rời tàu trở về vơi gia
đ́nh.. HQ 17 theo đoàn tàu HQ VNCH di chuyển đi
Phillipines , và trong khi di chuyển c̣n trở lại vùng
biển Vũng Tàu để tiếp cứu chiếc PGM
hết dầu chết máy đang trôi dạt.. Đây là
chiếc PGM HQ 615 có chở trên 300 người trong đó có
các Tướng Vĩnh Lộc, Trần văn Trung..
Dương vận hạm
Nha Trang HQ 505 (Hạm trưởng HQ Tr Tá Nguyễn văn
Nhượng) thả neo bên ngoài Cửa Vũng Tàu..chờ đợi. Từ sáng 28, ghe của
dân chạy ra rất nhiều và xin lên chiến hạm.
Trưa 29, xe tăng tại băi biển Vũng Táu bắn ra
nên HQ 505 lui ra xa hơn..Trực thăng KQVN
cũng đáp xuống. Ngày 29, HQ 505 rời vùng
biển Vũng Tàu theo lệnh' Vận chuyển tự
do'.của Vùng 3 Duyên hải..di chuyển
về Phú Quốc. Tại vùng biển này HQ 505 vớt thêm
được một số người..
và quyết định trở lại Côn
sơn sau khi đă dàn xếp chuyển những
người muốn trở về qua các tàu thuyền
đánh cá. HQ 505 về đến Côn Sơn trưa ngày 2
tháng 5, lúc này đoàn tàu HQ VNCH đă đi về
hướng Philippines. Sau cùng HQ 505 đă liên
lạc được với một chiến hạm
của HQ Hoa Kỳ và được hộ tống đi
Tại Căn cứ Hải
Quân Cát Lở (nơi trú đóng của Bộ Tư
lệnh HQ Vùng 3 Duyên hải) : Phó
Đề đốc Hồ văn Kỳ Thoại đă
dùng PCF rời căn cứ để ra Cơ Xưởng
hạm Vĩnh Long (HQ 802) neo sẵn ngoài khơi vào đêm 29
tháng 4, cùng đi có Tướng Trần văn Nhựt. Trên
tàu đă có Tương Nguyễn duy Hinh và c̣n thêm 2
Tương Hoàng Xuân Lăm, Phan ḥa Hiệp được
Tướng Nguyễn văn Toàn..gửi
theo (Hồ văn Kỳ Thoại trong Can trường trong
chiên bại) . Tư lệnh vùng 3 Duyên hăi
cũng di tản trên chiến hạm này. HQ 802 rời
Vũng Tàu và đi thẳng đến Subic Bay, không
đến điểm hẹn Côn Sơn (Giờ thứ 25
của Người linh biển-Nguyễn Hữu Chí trong
Hải sử Tuyển tập)
Hải vận hạm Hát
giang HQ 400, nhổ neo lúc 3 giờ chiều ngày 24 để..lui ra xa..Tàu chở đầy
đạn và người. Hạm trưỡng xin
lệnh vứt đạn xuống biển, nhưng không
giới chức nào..cho lệnh ..Tàu
tự di chuyển đi đến điểm hẹn Côn
Sơn..
HQ 7 : Khi có lệnh 'tự
do vận chuyển' Hạm trưởng quyết
định ra đi, nhưng gặp sự chống
đối của một số nhân viên nên đă dùng phương
thức trao hết tiền trong quỹ dự trữ
của chiến hạm đồng thời thả tàu
nhỏ (wizard) cho những người muốn trở
về vào lại bờ..
Vùng biển Phú Quốc
:
T́nh h́nh Phú Quốc bắt
đầu suy sụp khi có tin nhân viên Đài Việt
Chiều tối (19 giờ
31) Chiến hạm Dubuque của HQ HK đến vùng
biển Phú Quốc, để nhận một nhiệm
vụ đặc biệt : yểm trợ, tiếp tế
xăng dầu cho các trực thăng của KQ VNCH cần
bay sang Thái Lan, đồng thời dùng làm Đài Không lưu
hướng dẫn cho các phi cơ VNCH di tản sang Thái..
Ngày 29 tháng 4 , nhân viên Đài Mẹ VN
được đưa ra Thương thuyền American Challenger
đậu ngoài khơi. Trong vùng biển Phú
Quốc c̣n có các thương thuyền và tàu vận tải
của Mỹ khác như Greenville Victory, Sergeant Miller, Pionneer
Contender. Trên đảo đă trở thành rối
loạn hơn..Và sau đó trưa 30/4 khi
TT Dương văn Minh tuyên bố đầu hàng th́
Hải Quân Vùng 4 Duyên hải cũng tự động..tan hàng và tự t́m đường thóát thân
, chỉ những người thân tín với HQ Đại
Tá Nguyễn văn Thiện, Tư lệnh.. mới
có phương tiện di tản..mang theo
cả những hành lư 'cồng kềnh' . Đa số nhân
viên HQ..chạy thoát bằng ghe đánh cá,
tiểu đỉnh..sang Thái Lan
(Nguyễn Tấn Hưng-Trong cảnh sống c̣n)
(Nguyễn tân Hưng c̣n cho biết Tướng Đỗ
Mậu và gia đ́nh cũng ở tại trại tạm
cư Thái, nhưng không cho biết đến Thái bằng
phương tiện nào?)
Trong những ngày cuối cùng của VNCH, lực lượng
Hải Quân tại Phú Quốc gồm 4 chiến hạm :
Trợ Chiến hạm Nguyễn Ngọc Long HQ 230 Hạm
trưởng HQ Th tá Nguyễn Nguyên
Giang pháo hạm Tầm sét HQ 331 (Th tá Phan Tấn Triệu)
Giang pháo hạm Lôi công HQ 330 (Th tá Nguyễn văn Anh)
Tuần duyên hạm Minh Hoa HQ 602 (Đại Úy Ngô Minh
Dương).
Bộ Tư lệnh Vùng 4 Duyên Hải có 2 cầu tầu lơn : HQ 330 đậu tại cầu phía
Sau khi tách bến HQ 330 chạy ṿng quanh phia Nam
Phú Quốc để về điểm hẹn ngoài khơi
Ḥn Khoai. HQ 331 bị cháy cả 2 máy, trên tàu có khoảng
200 người, nên được HQ 330 kéo theo. Sau khi mât
liên lạc với nhóm tàu dự trù đến Côn sơn,
đoàn tàu 4 chiếc do HQ 330 dẫn đầu kéo theo 331,
tiếp đó là HQ 230 và sau cùng HQ 602 quyết định
đi Singapore..
Đoàn tàu thả neo tại Singapore để xin tỵ
nạn, tại đây HQ 330 tiếp nhận thêm một
số người từ 2 LCM của Quân vận VNCH
(rời Tân Cảng Sài g̣n ngày 30 tháng 4) cũng vừa
đến đây. Tư lệnh phó Vùng 4 DH cũng từ HQ
230 chuyển sang HQ 330.
Sau 5 ngày chờ đợi,
Hạm đội 21 tại
Cần thơ :
Hạm đội
đặc nhiệm 21 Vùng 4 Sông ng̣i được
đặt dưới quyền chỉ huy của Phó
Đề đốc Đặng Cao Thăng. Bộ Tư
lệnh đặt tại Bến Ninh Kiều trong Căn
cứ HQ Cần Thơ.
Trưa 29 tháng 4, Ṭa Lănh
sự Mỹ tại Cần Thơ đă dùng 2 LCM để
chở nhân viên di tản ra ngoài khơi. 2 LCM bị chặn
lại nhưng sau đó qua sự can thiệp trực
tiếp của Tổng Lănh sự Terry Mc Namara.
Tướng Thăng đă
đồng ư để 2 chiếc LCM này tiếp tục ra
đi..(theo Marc Leepson trong 'Escape to the Sea',
VietNam Veterans of America Publications th́ khi đoàn LCM bị HQ VNCH
chặn xét theo lệnh Tương Nguyẽn KhoaNam, Lănh
sự MacNamara có mặt trên 1 trong 2 LCM đă từ chối
không cho HQ lên lục soát và yêu cầu gặp Phó Đđ
Thăng để giải quyêt. (MacNamara đă
giúp di tản gia đ́nh Tương Thăng từ nhiều
ngày trước) 2 LCM này chở khoảng 300 người
Việt, 16 người Mỹ và 6 người Phi. Các
LCM này sau đó cặp vào được Thương
thuyền Pionneer Contender..đây là chiêc tàu
Mỹ duy nhất có mặt trong vùng..)
6 giờ chiều 29/4
Trợ Chiến hạm Đoàn Ngọc Tảng HQ 228 do
Hạm trưởng HQ Th Tá Nguyễn Hoàng Be điểu
khiển được điều động về
Bộ Tư lệnh.
10 giờ đêm
: Liên lạc với Bộ Tư lệnh HQ tại Sài
G̣n, tin trực tiếp cho biết.. Hải Quân VNCH.. ră ngũ..
11 giờ đêm 29/4 Phó
Đề đốc Đặng Cao Thăng tập họp
nhân viên trong phạm vi Bộ Tư lệnh Hạm
đội 21 và công bố ..tan hàng, tùy
nghi quyết định ra đi hay ở lại.
0 giờ 20 sáng 30 tháng 4..Những người di tản cùng gia
đ́nh xuống HQ 228..và HQ 228 đi ra biển.
1 giờ 15 phút sáng 30 tháng 4 : Trên đài chỉ huy của HQ 228, qua máy
khuếch đại âm tần của máy PRC 46, tướng
Nguyễn Khoa
HQ 231 :
Trợ chiến hạm Nguyễn đưc Bổng HQ 231 do
HQ Đ/úy Nguyễn Văn Phước điều
khiển, 10 giờ đêm ngày 29 tháng 4 có lệnh di
chuyền từ Cần Thơ về Căn cứ
Đồng Tâm. Mỹ Tho. Khi DV Minh tuyên
bố đầu hàng, Hạm trưởng quyết
định rời vùng Mỹ Tho, ra đi và ra biển theo
đường Cửa Tiểu.. Nhân viên
và thủy thủ không muốn ra đi đều
được đưa vào bờ để tùy nghi di
tản..
HQ 229 :
Trợ chiên hạm Lưu Phú Thọ HQ 229 cũng rời
vùng trách nhiệm ra đi sau lệnh buông súng của DV Minh,
tàu đi ngang Căn cứ Đồng Tâm, hương
dẫn một số PCF chạy theo sau và cũng theo
Cửa Tiểu để đến điển hẹn
ngoài khơi Côn Sơn.
Từ Côn Sơn đi
Các chiến hạm VNCH
tập trung tại Côn Sơn và hoàn toàn chưa có
chương tŕnh..kế tiếp cho
đến khi liên lạc với Hạm đội Hoa
Kỳ (ngoại trừ HQ 802..đă lên đường
đi thẳng sang
Ngày 2 tháng 5, Hạm
đội HQVNCH gồm 26 chiếc, đặt duới
quyền chỉ huy của Tướng Cang, chia thành 3
hải đội :
Một do Tướng Cang chỉ huy
Một do Tướng Lâm nguơn Tánh (trên HQ 1) chỉ huy
Một do Tướng Hoàng cơ Minh (trên HQ 3)
Chạy theo đoàn tàu c̣n có thêm 2 tàu đánh cá tư nhân.
Hải Quân Hoa Kỳ đă
thành lập một lực lượng đặc nhiệm
: Hạm đội Destroyer's Squadron 23 do Đề
đốc Donald Roane, đặt bộ chỉ huy trên
Chiến hạm Kirk (DE-1097) để yểm trợ cho
Hạm đội VN Các chiếc hạm trong lực
lượng này ngoài USS Kirk ( DE-1087), c̣n có USS Tuscaloosa (LST
1187), USS Cook, USS Deliver (ARS-23), USS Abnaki (ATF-96), USNS Lipan
(T-ATF-85). Một số chiến hạm khác tuy không thuộc
lực lượng đặc nhiệm này nhưng cũng
góp phần vào công tác y tế và tiếp liệu cho đoàn
tàu VN : USS Mobile (LKA-115), USS Balbour County (LST-1195) USS Vega (AF-59)
và USS Denver (LPD-9).
(USS Kirk đă trực tiếp yểm trợ cho HQ 3, HQ 402
trươc khi bị đanh ch́m và thương thuyền
Tân
Chuyến hải hành từ Côn Sơn đi Phi
dự trù sẽ kéo dài trong 5 ngày. Ngay trong ngày
đầu, các phi cơ phóng pháo Liên sô đă bay trên đoàn
tàu, tuy nhiên không có những hành vi thù
nghịch.
Bộ Quốc pḥng HK, tuy
đă sắp xếp trước để yêu cầu Chinh
phủ Phi trợ giúp trong việc nhận khoảng 50 ngàn
người tỵ nạn Việt và Campuchia tạm trú và
sau đó sẽ được chuyển từ Phi sang Guam,
nhưng lại không xin phép Chinh phủ Phi để
đưa một đoàn chiên hạm đến
Trong khi hạm đội
VNCH đang từ từ di chuyển về hướng Phi,
Chinh Phủ HK đă t́m được giải pháp : viện dẫn một điều
khoản ghi trong các văn kiện chuyển giao chiến
hạm từ HK sang cho VNCH là 'chủ quyền của
chiến hạm sẽ được giao hoàn lại cho HK
khi VNCH không c̣n dùng chung trong các hoạt động quân
sự nữa..Và theo tinh thần này th́ đoàn tàu HQ VNCH nay
thuộc HK và có quyền đến Căn cư
Ngày 7 tháng 5, khi đoàn tàu
gần đến hải phận Phi, cuộc tranh chấp
vể chủ quyền giữa HK và CS Nam VN vẫn chưa
được giải quyết. Ngoại trưởng Phi
dọa sẽ 'bắt giữ' đoàn chiến hạm
nhưng khi Đại sứ HK tại Phi bàn đến
số phận của gần 30 ngàn người tỵ
nạn trên các tàu sẽ là một'gánh nặng' mà Phi chưa
bao giờ ..nghĩ tới và cũng chưa sửa soạn
để đối phó th́ Ngoại trưởng Romulo
đành chấp nhận giải pháp chuyển các chiến
hạm VN thành chiến hạm HK và theo đó trườc
khi vào lănh hải Phi, đoàn tàu sẽ phài vưt bỏ
đạn dược, xóa bỏ tên và số hiệu
của từng chiến hạm , thay
thế cờ VNCH bằng cờ HK..
12 giờ trưa 7 tháng 5,
những buổi lễ 'hạ kỳ' đă
được tổ chức trong trang nghiêm và buồn
thảm trên từng chiến hạm VNCH. Mỗi
chiến hạm có sự hiện diện của 2 nhân viên
HQ HK để nhận bàn giao. Cờ Mỹ
được kéo lên, và các tàu nhỏ của HQ HK tiến
hành việc xóa số hiệu..Các quân nhân
HQ VN tự thay bỏ quân phục..HQ VNCH không
c̣n nữa.
Và nếu theo công pháp
quốc tế : 'chiến hạm là lănh
thổ quốc gia' th́ VNCH tồn tại cho đến
trưa ngày 7 tháng 5 năm 1975.
Vai tṛ của Richard Armitage và
Hoa Kỳ trong cuộc di tản của HQ VNCH
Theo 'Hải sử tuyển tập' (trang 511-515) trong bài
'Phỏng vấn Phó Đô đốc Chung tấn Cang : Một đời quân ngũ và cuộc
lui binh vẹn toàn' một số sự kiện đă
được đưa ra :
'Đoàn tàu VN rời Sài gon,
đem theo hầu như tât cả chiên hạm khiển
dụng vơi hơn 27 ngàn quân nhân và đồng bảo. Ra đi đúng lúc, không sớm, trước khi quá
muộn. Đó là cuộc lui binh đẹp đẽ,
đầy kỷ luật' (trên thực tê, chỉ có
khoảng trên 10 chiến hạm, ra đi từ Sàig̣n,
số c̣n lại từ Vũng Tàu, Phú Quốc...Cuộc di
tản cũng gặp những trường hợp..vô kỷ
luật như đạ mô tả trong phần trên..; trong
Counterpart trang 208 có kể lại khi Tướng Cang, không
lên được HQ 1, dự trù làm soái hạm, Đ tá
Kiểm phải thay đổi kế hoạch đưa
Tướng Cang và gia đ́nh lên HQ 601. Nhưng HQ 601 lại
do Hạm trưởng Chánh, con Đề đốc
Chơn cựu TL HQ lảm hạm trưởng.. lúc đầu Đ úy
Chánh từ chối nhưng sau đó chịu sự thuyêt
phục yêu cầu giúp để đưa Tương Cang
ra đi.. Ngoài ra một câu hỏi được nêu là trong
khi Tường Cang đang ở trên Chiến hạm trên
đường di tản..co nhiều
Đại Tá đă lên hệ thống liên lạc vô
tuyến tự phong là Tư lệnh HQ ra lệnh cho các
chiến hạm phải ở lại hay trở vể
bến..nhưng không thấy
Tướng Cang, tuy là Tư lệnh chính thức..ban hành lệnh nào cả ?)
Về kế hoạch di
tản, bài viết: 'Khi đất nước đă
đến lúc phải tính chuyện đi hay ở,
người giúp tôi soạn thảo kế hoạch là ông
Chí, ông Sơn, ông Kiểm, ông Luân và ông Khuê.. (Trong 'Counterpart,
từ trang 195 đến 199, Đ tá Đỗ Kiểm
đă ghi lại kha nhiều chi tiết về kế
hoạch di tản, kể cả buổi họp riêng
giữa Ông và Tương Cang..Riêng Ông Sơn (Đ tá Tư
lệnh Hạm đội, người có 'tần số
liên lạc với Hạm đội HK' đă bị cách
chức ngày 28/4). Kê hoạch di tản đă được
bàn thảo..khá nhiều, rong bí mật
giữa Ông Kiểm và Richard Armitage, kể cả
điểm hẹn ngoài khơi Côn Sơn.)
Về vai tṛ của ông Richard Armitage: Tương Chơn cho biết : 'Mưi đây có người nói là
Ông Richard Armitage lo cho đoàn tàu. Sai. Ông ta chỉ là một sĩ quan liên lạc
giữa HQ Mỹ và đoàn tàu HQ VN không hơn, không kém.
Tướng Chơn cho biêt thêm : '..Khi
đoàn tàu vào hải phận Phi, Chah phủ Phi không cho vào..Chinh tôi đă đề nghị trả
lại tàu chiến cho Mỹ..' . Trong
'Hải Quân VN ra khơi' của Điệp Mỹ Linh, trang
276-277 có bài phỏng vấn ông Richard Armitage (có tên VN là
Trần văn Phú) về cuộc di tản của HQ VNCH , sau khi xác nhận là ông tháp tùng Phụ tá
Tổng trưởng Quốc pḥng HK Erich von Marbod
đến VN để lo di chuyển quân cụ Những
đoạn đáng chú ư như :'..kế
hoạch giúp HK giúp HQ di tản rất hạn hẹp. HK chỉ chuẩn bị một cách tổng quát
cho một cuộc di tản với nhân số phỏng
định chứ không có kế hoạch tỉ mỉ.
Chương tŕnh giúp HQ VN được phác hoạ vào
giờ phút chót..' 'Lúc đó v́ Chinh phủ
HK chưa dự trù một phương kế nào cho HQ VN
cả nên tôi chỉ thông báo với HQ VN là :
nếu t́nh thế bắt buộc, hăy cố gắng
đến Côn Sơn, tôi sẽ gặp tất cả ở
đó' (ghi chú của người viêt: Armitage có cho một
số sĩ quan cao cấp HQVN, biết tần số liên
lạc vơi Hạm đội 7 của HK). Armitage cũng
cho biết thêm 'Mọi quyết định liên quan
đến Hạm đội VN từ Côn Sơn cho
đến Phi đều do những biến chuyển t́nh
h́nh lúc đó tạo nên chứ không hề có một sự
chuẩn bị nào cả..'. Bài viết 'Frequent Wind ' của
USS Kirk (Chiến hạm chính đă trợ giúp và hộ
tống đoàn tàu VNCH) Association có một số chi tiết
về vai tṛ của Armitage.. Richard Armitage rời Sàigon chiều 29/4 bằng
trực thăng và đáp xuống chiến hạm USS Blue
Ridge, soái hạm của Hạm đội 7. Tuy không có
giấy tờ tùy thân, ông vẫn yêu cầu gặp Đô
đốc Donald Whitmire, Tư lệnh Hạm đội 7
tại Thái B́nh dương, và xin liên lạc với Ngũ
giác đài, xác nhận lư lịch đồng thời xin phép
trợ giúp HQVN..Sau khi được phép của Ngũ giác đài, Richard Armitage đă
được chuyển từ
Tổng kết :
Theo các bài viết của
Tác giả Phan Lạc Tiếp th́ đoàn tàu VN gồm 27
chiếc đă từ vùng tập trung tại Côn Đảo
để cùng dự chuyến hải hành cuối cùng đi
Phillipines. Cùng đi theo trong đoàn c̣n có
thêm 2 tàu đánh cá. Báo cáo của Khu trục hạm Cook
về cho TF 76 ngày 2 tháng 5 ghi nhận :' Đoàn tàu di tản
của HQVN gồm 26 chiến hạm và một Khinh tốc
đỉnh. Vị trí đoàn tàu tại Vĩ độ 09*
35'N và kinh độ 108* 55'E..
Hải sử Tuyển
tập, trang 553 : Danh sách các chiến hạm di tản vào
tháng 4 năm 1975 liệt kê 43 chiến hạm trong đó có
các chiếc trở về như HQ 602, H 609 và những
chiếc hư hỏng phải đánh ch́m gồm HQ 402, 406,
604, 474 và 702..
Tập Dự án Hải Sử ghi lại trong đoạn
Từ Hạm đội/HQ VNCH sang Hạm đội HQ Phi
số hiệu và tên của 30 chiến hạm VN. Đối
chiếu với các tài liệu ngoại quốc như Jane's
Fighting Ships.
Danh sách các Chiến hạm chạy khỏi VN (bao gồm
những Chiến hạm đi theo đoàn từ Côn sơn,
hoặc tự đến Subic Bay (như HQ 802), hoặc
tự tách khỏi đoàn (HQ 2) , hoặc đến trễ
hơn như nhom tàu từ Phú Quốc..) gồm:
1 Khu trục hạm Trần Hưng Đạo HQ 1
(chuyển thành BRP Rajah Lankandula-PS-4).
5 Tuần dương hạm (WHEC):
- Trần Quang Khải HQ 2 (thành BRP Diego Silang PS-9)
- Trần Nhật Duật HQ 3 (tuy được chuyển
giao cho HQ Phi nhưng bị phế thải để
lấy các cơ phận thay thế dùng sữa chữa cho
các chiến hạm khác của HQ Phi)
- Trần B́nh Trọng HQ 5 (thành BRP Francisco Dagohoy PF-10)
- Trần Quốc Toản HQ 6 (cùng số phận như HQ
3)
- Lư thường Kiệt HQ 16 (thành BRP Andres Bonifacio, PF-7)
- Ngô Quyền HQ 17 (thành BRP Gregorio del Pilar PF-8)
5 Hộ tống hạm (PCE) :
- Đống Đa II HQ 07(thành BRP Sultan Kudarat PS-22)
- Chi Lăng II HQ 08 (thành BRP Magat Salamat PS-20)
- Chí Linh HQ 11 (thành BRP Datu Tupas PS-18)
- Ngọc Hồi HQ 12 (thành BRP Miguel Malvar PS-19)
- Vạn Kiếp HQ 14 (thành BRP Datu Marikudo PS-23)
5 Dương vận hạm (LST) :
- Cam Ranh HQ 500 (thành BRP Zamboanga Del Sur LT-86)
- Thị Nại HQ 502 (thành BRP Cotabato Del Sur LT-87)
- Nha Trang HQ 505 (thành BRP Agusan Del Sur LT-54)
- Mỹ Tho HQ 800 ( thành BRP Sierra Madre LT-57)
- Cần Thơ HQ 801 (thành BRP Kalinga Apayao LT-516)
1 Cơ Xưởng hạm (ARL)
- Vĩnh Long HQ 802 (thành BRP Yakal AR-617)
3 Hải vận hạm (LSM) :
- Hát giang HQ 400 (thành BRP Western Samar LP-66)
- Hàn giang HQ 401 (dùng lấy cơ phận)
- Hương giang HQ 404 (thành BRP Batanes LP-65)
3 Trợ chiến hạm (LSSL) :
- Đoàn Ngọc Tảng HQ 228 (thành BRP La Union LF-50)
- Lưu Phú Thọ HQ 229 (HQ Phi dùng để lấy cơ
phận thay thế sử dụng cho các chiến hạm
khác)
- Nguyễn Đức Bổng HQ 231 (thành BRP Camarines Sur LF-48)
3 Giang pháo hạm (LSIL) :
- Thiên kích HQ 329
- Lưi công HQ 330
- Tầm sét HQ 331
(Hai chiếc 329 và 330 có trong danh sách của HQ Phi, chiếc
331 được ghi là..không rơ số
phận)
2 Hỏa vận hạm (YOG)= sà lan tự hành để
chở dầu :
- HQ 470 và HQ 471
1 Tuần duyên hạm (PGM) :
- Ḥn trọc HQ 618 (thành BRP Basilan PG-60)
Ghi chú :
Trong danh sách Chiến hạm HQ Phi tiếp nhận vào tháng
5-1975, có một Chiến hạm của HQ Kmer : Chiếc PC
Submarine Chaser , số hiệu E-312. Sau đó
đổi thành Negros Oriental PS-26. Không thấy có tài
liệu nào viết về chiến hạm này khi chạy
sang Phi ?
Trợ chiến hạm
Nguyễn Ngọc Long HQ 230 không ghi trong danh sách trên, nhưng
được ghi trong Hải sử Tuyển tập trang
564 là do HQ Tr tá Nguyễn Nguyên làm hạm trưởng, không
thuộc đoàn tàu di tản của Bộ Chỉ Huy HQ . Chiến hạm được chuyển
thành BRP Sulu LF-49)
Trong danh sách Hỏa vận
hạm YOG HQ Phi tiếp nhận có ghi thêm HQ 474
WPB Chiến đỉnh Huỳnh văn Đức HQ 702
đến được Philippines và phế thải
tại Subic Bay ngày 19 tháng 5 năm 1975.
'Dự án Hải sử' không ghi về các PGM 600, 604 và 605,
tuy nhiên 'Hải sử tuyển tập' ghi các chiến
hạm này có mặt trong đoàn tàu của Bộ chỉ huy
HQ (?) : Phú Dự (HQ 600), Keo Ngựa (HQ 604), và Kim Quy (605) không
có tên trong danh sách các chiến hạm HQ Phi tiếp nhận?
Trần Lư (3/2012)